De maatschappij is (als) een legpuzzel: het is pas echt mooi als alles op de goede plek ligt.
Dat is op dit moment niet bepaald aan de hand, al is dat niet iets van de laatste tijd. Inlevingsvermogen zou de sleutel moeten zijn voor al ’s mens’ handelen, maar daar schort het nogal aan. Dat moet je natuurlijk wel ingegeven zijn, er zijn heel veel momenten waarop dat kan ontsporen, en dan ben je ineens een brute Poetin voor wie een ander mensenleven geheel niet telt, en zo zijn er over de hele wereld een heleboel onverkwikkelijke ontwikkelingen waar grote delen van bevolkingen onder lijden, ter meerdere glorie van een aantal rijke enkelingen.
Je kunt, zoals Richard Bona me destijds vertelde, de wereld best als een geheel zien: één planeet met één bevolking, allemaal mensen (en dieren en planten), de ene mens in basis niet belangrijker dan de ander. Zaken als grenzen zijn bedacht en in wezen een uiting van onvermogen: we zijn blijkbaar niet in staat de aarde als geheel te bestieren en blijkbaar willen we daar veel controle over hebben.
Zou het niet eens goed zijn om de wereldmaatschappij weer eens helemaal af te pellen om te vinden waar het nu precies verkeerd is gegaan? Noemen we dat niet filosofie? Het Sapiens verhaal van Yuval Noah Harari (toegegeven: alleen als graphic novel gelezen) is een poging en kent wat mij betreft een kanteling op het moment dat waardeloze zaken (intellectueel eigendom, merkrecht, goodwill) waarde kregen, zaken die niet door intrinsieke natuurwetten maar door geconstrueerde regels worden bepaald.
Op dat moment ben je overgeleverd aan de opstellers van de regels, en dan kan het alle kanten op gaan. Rijken blijven rijk en worden rijker, de verdeling oneerlijker en voor je het weet overheersen ze een maatschappij. Ja, ik denk ook aan de Elon Musk-achtigen van deze wereld.
We spraken in de kerstvakantie over mooie woorden; intrinsiek vind ik zelf een van de mooiste, krachtigste. In combinatie met inlevingsvermogen (hoe zou ik het zelf vinden) en rationaliteit (kennis, ervaring) zouden we dan een heel eind moeten kunnen komen. Zo’n overstap is in Nederland onmogelijk (ik schat de Noren wat dat betreft een stuk hoger in), er zal direct naar verworven rechten en compensatie gereikt worden, en precies daar gaat het dan weer mis.
Het is vandaag Mental Health Day binnen het bedrijf waar ik voor werk, we hebben een hele dag vrij en ik dacht…